MAGAZIN ZA NAUKU, ISTRAŽIVANJA I OTKRIĆA
Planeta Br. 99 | MALA NEBESKA TELA
»  MENI 
 Home
 Redakcija
 Linkovi
 Kontakt
 
» BROJ 99
Planeta Br 99
Godina XVIII
Januar-Februar-Mart 2021.
»  IZBOR IZ BROJEVA
Br. 119
Sept. 2024g
Br. 117
Maj 2024g
Br. 118
Jul 2024g
Br. 115
Jan. 2024g
Br. 116
Mart 2024g
Br. 113
Sept. 2023g
Br. 114
Nov. 2023g
Br. 111
Maj 2023g
Br. 112
Jul 2023g
Br. 109
Jan. 2023g
Br. 110
Mart 2023g
Br. 107
Sept. 2022g
Br. 108
Nov. 2022g
Br. 105
Maj 2022g
Br. 106
Jul 2022g
Br. 103
Jan. 2022g
Br. 104
Mart 2022g
Br. 101
Jul 2021g
Br. 102
Okt. 2021g
Br. 99
Jan. 2021g
Br. 100
April 2021g
Br. 97
Avgust 2020g
Br. 98
Nov. 2020g
Br. 95
Mart 2020g
Br. 96
Maj 2020g
Br. 93
Nov. 2019g
Br. 94
Jan. 2020g
Br. 91
Jul 2019g
Br. 92
Sep. 2019g
Br. 89
Mart 2019g
Br. 90
Maj 2019g
Br. 87
Nov. 2018g
Br. 88
Jan. 2019g
Br. 85
Jul 2018g
Br. 86
Sep. 2018g
Br. 83
Mart 2018g
Br. 84
Maj 2018g
Br. 81
Nov. 2017g
Br. 82
Jan. 2018g
Br. 79
Jul. 2017g
Br. 80
Sep. 2017g
Br. 77
Mart. 2017g
Br. 78
Maj. 2017g
Br. 75
Septembar. 2016g
Br. 76
Januar. 2017g
Br. 73
April. 2016g
Br. 74
Jul. 2016g
Br. 71
Nov. 2015g
Br. 72
Feb. 2016g
Br. 69
Jul 2015g
Br. 70
Sept. 2015g
Br. 67
Januar 2015g
Br. 68
April. 2015g
Br. 65
Sept. 2014g
Br. 66
Nov. 2014g
Br. 63
Maj. 2014g
Br. 64
Jul. 2014g
Br. 61
Jan. 2014g
Br. 62
Mart. 2014g
Br. 59
Sept. 2013g
Br. 60
Nov. 2013g
Br. 57
Maj. 2013g
Br. 58
Juli. 2013g
Br. 55
Jan. 2013g
Br. 56
Mart. 2013g
Br. 53
Sept. 2012g
Br. 54
Nov. 2012g
Br. 51
Maj 2012g
Br. 52
Juli 2012g
Br. 49
Jan 2012g
Br. 50
Mart 2012g
Br. 47
Juli 2011g
Br. 48
Oktobar 2011g
Br. 45
Mart 2011g
Br. 46
Maj 2011g
Br. 43
Nov. 2010g
Br. 44
Jan 2011g
Br. 41
Jul 2010g
Br. 42
Sept. 2010g
Br. 39
Mart 2010g
Br. 40
Maj 2010g.
Br. 37
Nov. 2009g.
Br.38
Januar 2010g
Br. 35
Jul.2009g
Br. 36
Sept.2009g
Br. 33
Mart. 2009g.
Br. 34
Maj 2009g.
Br. 31
Nov. 2008g.
Br. 32
Jan 2009g.
Br. 29
Jun 2008g.
Br. 30
Avgust 2008g.
Br. 27
Januar 2008g
Br. 28
Mart 2008g.
Br. 25
Avgust 2007
Br. 26
Nov. 2007
Br. 23
Mart 2007.
Br. 24
Jun 2007
Br. 21
Nov. 2006.
Br. 22
Januar 2007.
Br. 19
Jul 2006.
Br. 20
Sept. 2006.
Br. 17
Mart 2006.
Br. 18
Maj 2006.
Br 15.
Oktobar 2005.
Br. 16
Januar 2006.
Br 13
April 2005g
Br. 14
Jun 2005g
Br. 11
Okt. 2004.
Br. 12
Dec. 2004.
Br 10
Br. 9
Avg 2004.
Br. 10
Sept. 2004.
Br. 7
April 2004.
Br. 8
Jun 2004.
Br. 5
Dec. 2003.
Br. 6
Feb. 2004.
Br. 3
Okt. 2003.
Br. 4
Nov. 2003.
Br. 1
Jun 2003.
Br. 2
Sept. 2003.
» Glavni naslovi

PISMA

 

O.K.

Sistem pisanja Jermenije

Svetac koji je smislio alfabet

 


Mesrop Maštoc je jermenski erudita plemenitog porekla koji je živeo od 362. do 440. godine. U mladosti je postao sekretar kralja Hosrova IV, tadašnjeg vladara Jermenijom. Ipak, urzo je napustio unosnu službu radi isposničkog života u manastiru. Vreme provedeno u manastiru iskoristio je da se spremi za misionarsku delatnost. Iako je Maštoc  bio prilično uspešan  u širenju hrišćanstva, veliki problem je predstavljao nedostatak nacionalnog pisma zbog čega su koriščena tuđa tako da je tekst Svetog pisma morao da usmeno prevodi Jermenima.

Pisma

Danas se smatra da je jermensko pismo stvoreno 405. godine. Od tog doba nastaje jermenska književnost i dolazi do formiranja nacionalnog identiteta.
Sam Maštoc je predavao u jermenskom manastiru Amaras. Ubrzo, širom zemlje osnivaju se škole gde se uči novo pismo. Prvo delo koje je njime bilo napisano je prevod Biblije. Nakon što prvobitna verzija prevoda nije bila valjana, došlo se do grčkih tekstova na osnovu kojih je izrađena Biblija na jermenskom, 434. godine, koja se i danas koristi u tamošnjim crkvama.
Brojna značajna dela ostala su sačuvana zahvaljujući jermenskim prevodima, odnosno pronalasku pisma. Odluke vaseljenskih sabora i crkvena služba su takođe prevedeni na jermenski. Maštoc je kao izumitelj pisma, posle smrti, dobio status sveca. Ima stručnjaka koji veruju da je izmislio još dva sistema pisanja. 

Pisma

Drevni jermenski rukopis

Tokom Maštocovog života, pismo je imalo 36 slova koja su imala i brojnu vrednost. U 12. veku dodata su još dva slova koja odgovaraju glasovima o i f. Poslednje, 39. slovo predstavlja ligaturu što podrazumeva da se dve grafeme spoje u jedan glif. Preovladava mišljenje da je, kao osnova, poslužilo grčko pismo, što se prevashosno odnosi na redosled slova. Oblik slova je sličan kao kod Grka, izuzev u slučajevima gde je trebalo da budu označeni jermenski glasovi, tj. oni koji ne postoje u grčkom.
Ima izvora u antici koji govore o postojanju pisma tog naroda i pre Mesropa Maštoca, iako za ovo ne postoje dokazi. Navodno je Maštoc saznao za to i pokušao da ta drevna slova uključi u svoje pismo. Po svemu sudeći, radilo se o ritualnim magijskim znacima.

Pisma

Jermenske novine

Pisma

Tabla sa jermenskim slovima za decu

Kroz istoriju su postojala četiri stila pisanja. U Maštocovo doba pa sve do 13. stoleća, primenjivan  je stil erkatagir, što u bukvalnom prevodu znači: gvožđem okovan, odnosno nepromenjiv. On se i danas upotrebljava prilikom pisanja na čvrstom materijalu. To su krupni, jasni i zaokrugljeni znakovi.
Od 10.veka javlja se kurzivna forma bolorgir. Najviše je zastupljena u štampanim tekstovima. Svojstvena su joj mala i velika slova. Pisanje malim slovima postalo je veoma često među jermenskim iseljenicima, počev od 16. veka. Ovaj vid pisma se naziva notrgir. Danas je najviše prisutan šeghagir, odnosno iskošeno pisanje.

Pisma

Skulpture jermesnih slova napravljena povodom 1600 godina od Maštocovog stvaranja pisma

Najstariji poznati natpis u tvrdom materijalu je na crkvi svetog Sarkisa i potiče iz osamdesetih godina 6. veka. Pomenuta crkva se danas nalazi u Turskoj.
Dvadesetih godina prošlog veka, u doba SSSR-a, dolazi do pravopisne reforme. Tada su jedan  digram i ligatura promenjeni u dva nova slova.
Jermenska reč za pismo je ajbuben. Nastala je od naziva prva dva slova alfabeta.  U nazivima pojedinih slova vidljiva je sličnost sa grčkim, odnosno semitskim ekvivalentima. Piše se sleva na desno. Kuriozitet predstavlja činjenica da, na ovom pismu, nisu stvarani tekstovi samo na jermenskom jeziku: preko 2500 knjiga na turskom je, u vremenskom rasponu od dva i po veka, pisano jermenskin alfabetom.
U Otomanskom carstvu je primenjivan uporedo sa arapskim pismom. Takođe, i  određene knjige na kurdskom jeziku ispisane su jermenskim pismom.

Pisma

Izuzetno lepi jermenski zlatnici posvećeni Maštocu i pismu

 

 

 

O.K.



Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"

 

 

 

  back   top
» Pretraži SAJT  

powered by FreeFind

»  Korisno 
Bookmark This Page
E-mail This Page
Printer Versie
Print This Page
Site map

» Pratite nas  
Pratite nas na Facebook-u Pratite nas na Twitter - u Pratite nas na Instagram-u
»  Prijatelji Planete

» UZ 100 BR. „PLANETE”

» 20 GODINA PLANETE

free counters

Flag Counter

6 digitalnih izdanja:
4,58 EUR/540,00 RSD
Uštedite čitajući digitalna izdanja 50%

Samo ovo izdanje:
1,22 EUR/144,00 RSD
Uštedite čitajući digitalno izdanje 20%

www.novinarnica.netfree counters

Čitajte na kompjuteru, tabletu ili mobilnom telefonu

» PRELISTAJTE

NOVINARNICA predlaže
Prelistajte besplatno
primerke

Planeta Br 48


Planeta Br 63


» BROJ 119
Planeta Br 119
Godina XXI
Septembar - Oktobar 2024.

 

 

Magazin za nauku, kulturu, istraživanja i otkrića
Copyright © 2003-2024 PLANETA