OKO PLANETE

Tektonika

Afrika se razdvaja, nastaje novi okean...

Udaljavanjem Arabijska ploča od Afrike, nastali su Crveno more i Adenski zaliv. Somalijska ploča u istočnoj Africi udaljava se od Nubijske ploče duž doline istočne Afrike, koja se proteže kroz Etiopiju i Keniju. Nova satelitska merenja nude podatke za proučavanje raseda na jednom od geološki najneobičnijih mesta na planeti. Na tom mestu, na površini sušnog područja Afar, u istočnoj Africi, moguće je zastati na mestu pod kojim se, duboko pod zemljom, kontinent razdvaja. To pusto prostranstvo nalazi se iznad spoja tri ogromne tektonske ploče koje se pomeraju, što će za nekoliko miliona godina podeliti Afriku na dva dela i stvoriti novi okeanski basen. Za sada je najočitiji dokaz nova pukotina u Etiopskoj pustinji.
Smatra se da će nastajanje novog okeana u Africi trajati 5-10 miliona godina. Naučnicima je to posebno zanimljivo jer se dešava u Afaru, na granici Nubijske, Somalijske i Arapske ploče, pošto taj prostor ima jedinstvene geološke osobenosti. Zemljinu koru čini desetak velikih tektonskih, kamenitih ploča koje se neprestano sudaraju, penju se jedna na drugu, podvlače se ili se udaljavaju jedna od druge.

Neki stručnjaci smatraju da se afrički kontinent raspada zbog masivnog kretanja pregrejanih rastopljenih stena magme, koja se ispod istočne Afrike uzdiže iz Zemljinog plašta. Poslednjih godina, GPS instrumenti omogućili su naučnicima da precizno, u milimetrima, mere kretanje tla. Ta se pojava prati stalnim terenskim istraživanjem na mestu gde se dešava, u regionu Afar koji nazivaju "Danteovim paklom". Najtopliji naseljeni grad na Zemljinoj površini je u Afaru, gde je temperatura često iznad 55 stepeni Celzijusa danju, a noću se 'ohladi' do 35 stepeni".
Neka od istraživanja usredsređena su na džinovsku pukotinu dugu 56 km koja se u Etiopskoj pustinji otvorila 2005. godine. Taj rased nastao je za samo nekoliko dana. Stručnjaci smatraju da bi narastajući pritisak magme koja se uzdiže iz utrobe Zemlje mogao pokrenuti eksplozivne pojave viđene u regionu Afara.
Vremenom će se zasad jedinstven afrički kontinent podeliti i nastaće nov okean tako što će Adenski zaliv i Crveno more preplaviti region Afara i niziju istočne Afrike čiji će jedan deo ostati suv i postati novi kontinent.
Tri ploče se razdvajaju različitim brzinama: Arabijska ploča odmiče se od Afrike brzinom od oko 2,5 cm godišnje, dok se dve afričke ploče odvajaju upola sporije.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"