PISMA
O.Klajn
Mikenska slova
Kolevka jezika stare Grčke
Mikenska civilazacija obuhvata period od približno 16. do kraja 1. veka p.n.e. Naziv je dobila po svom središtu Mikeni, u Argolidi, na istoku Peloponeza. Posebna naučna disciplina, mikenologija bavi se kulturom i jezikom tog dela istorije antičke Grčke. Iza sebe je ostavila nastariju formu grčkog jezika i pisma za koje se zna da su iza njih ostali određeni tragovi koji su dešifrovani.
Naziv pisma je „linear B”. Zna se da je to pismo proisteklo iz minejskog alfabeta „linear A”, koje nije dešifrovano. Po svemu sudeći, korišćeno je u vremenu od 1450. do 1100. godine p.n.e. Većina napisa je sačuvana na hiljadama glinenih tablica, mada ih ima i na vazama i posudama. Uglavnom se odnose na poslovne odnose i administraciju palata koje su bile centri moći više mikenskih država.
U ostacima palata u Knososu, Mikeni, Pilosu i Tirintu pronađeno je najviše tablica. Manji deo pruža informacije o delovanju vojske. Najraniji napisi potiču iz Knososa, iz 15. i 14. veka p.n.e.
„Linear B” je, najverovatnije, nastao u Knososu da bi, protokom vremena, nakon što su Mikenjani ovladali tim središtem minojske civilizacije, bio prihvaćen i u drugim delovima Grčke. Pismo obuhvata 87 slogovnih znakova i stotinu piktograma. Slogovni znaci odražavaju vokale ili otvorene slogove koji se završavaju samoglasnikom. Nema razlike između kratkih i dugih samoglasnika kao i glasova „l” i „r”. Takođe, nije bilo moguće napisati grupu suglasnika tako pa su pojedine reči napisane krnje ili sa ubačenim vokalom. Ideogrami se odnose na određeni predmet, odnosno živo biće ili pak na mernu jedinicu. Obično su pisani na kraju reda, pre broja, i nemaju glasovnu vrednost.
Prvi koji je jasno razdvojio „linear A” od „lineara B” bio je engleski arheolog Artur Evans. Po svoj prilici, pisari su, koliko se moglo, prilagodili starije pismo grčkom jeziku za koji u suštini nije pogodno. Značajan doprinos dešifrovanju dala je i američka naučnica Alis Kober. Ona je, imajući u vidu da pojedine reči imaju zajedničke korene i sufikse, povezala slične simbole u grupe od po tri. Uočila je i nekoliko parova znakova koji su međusobno delili samoglasnike i suglasnike kao i posebna slova za rod.
Majkl Ventris |
Saradnik Alis Kober bio je njen sunarodnik i kolega Emet Benet. Njemu je pošlo za rukom da dešifruje metrički sistem i da brojno odredi simbole. Tablice su objavljene 1952. godine. Godinu dana kasnije, engleski arhitekta Majkl Ventris uspeo je da konačno razreši misteriju koja je stajala iza ovog pisma. U to doba preovladavalo je uverenje da je pismo na minojskom jeziku, za koji se može pretpostaviti da nema veze sa grčkim. Ventris je shvatio da se radi o grčkom jeziku dok je još bio u povoju.
Uprkos veoma značajnom dostignuću engleskog entuzijaste kome lingvistika i paleografija nisu bile struka, još uvek postoje određene nejasnoće i dileme oko određenih znakova. On je uspeo da utvrdi koji spojevi znakovi označavaju mesta na Kritu. Ventrisu je pomagao lingvista i univerzitetski profesor Džon Čedvik koji je, posle njegove prerane smrti, vodeći stručnjak i promoter „linear B” pisma.
Obaveštenja koja se mogu izvući iz tekstova najviše govore o različitoj robi poput tkanina i ulja, i isporuci, raspodeli i proizvodnji. Ima i podataka o žrtvama prinetim starogrčkim božanstvima. Sa propašću ove kulture, slabila je a potom i nestala pismenost među starim Grcima za naredna tri ili četiri stoleća. Kasniji grčki alfabet proistekao je iz feničanskog pisma.
O.Klajn
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
