EGZOTIČNI NARODI
O. K.
Tofalari
Poslednji ostaci drevnog Sibira
Kroz istoriju ih je odlikovao nomadski
način života. Preživljavali su zahvaljujući
lovu i gajenju irvasa. Što se ti-
če lova, dosta su zaostajali za drugim
narodima u Sibiru. Čak su i izrazito
krupnije životinje hvatali uz pomoć jednostavnih
zamki, namenjenih manjim životinjskim vrstama.
Nisu znali da prave savršenije klopke.
Njihovi etnički koreni su prilično složeni a kultura
im je podložna ruskom uticaju već više od tri veka.
Vrlo su srodni Tuvancima koji su svojevremeno imali
nezavisnu državu koja se zvala Tanu Tuva (danas je to
republika u okviru Ruske Federacije po imenu Tuva).
Tofalari su najbliži istočnom ogranku ovog naroda koji
se zove Todžu Tuvanci.Imaju veze i zajedničke korene
i sa Hakasima koji takođe obitavaju na jugu Sibira. Za
pripadnike njihove etničke zajednice se koriste i drugi
nazivi: Karagasi i Tubalari, mada je vremenom preovladao
etnonim Tofalari.
Njihov jezik se najčešće naziva tofa, s tim ga nazivaju
i karagaski. Broj onih koji se služe ovim jezikom
jedva da prelazi stotinu. Reč je o turkičkom jeziku,
sličnom tuvanskom sa kojim deli mnoge zajedničke
odlike.
Pošto je sam narod dobio poseban status u okviru
Sovjetskog Saveza 1926, to je ostavilo traga i na lingvistički
razvoj. Doseljavanje Rusa u Sajanske planine, koji
su u međuvremenu postali većina, rezultiralo je dominacijom
ruskog jezika. Otuda je tofa veoma ugrožen
jezik pa preti opasnost da uskoro nestane pošto se njime
služe uglavnom stariji ljudi.
Pišu ćirilicom koja veoma podseća na rusko pismo,
mada ima i devet slova koja nisu deo ruske azbuke. Postoje
dva dijalekta tofa jezika tako da se područje Rusije
na kojem živi ova mala zajednica nezvanično naziva
Tofalarija.
Sajanske planine su ostale središte Tofalara, gde
neki od njih žive na planinskom vencu a drugi u njegovoj
blizini, u Irkutskoj oblasti.
U Sovjetskom Savezu su napustili svoj tradicionalni
način življenja i privređivanja pa se danas samo jedna
porodica bavi gajenjem irvasa. Osim toga, poslednjih
decenija žive u naseljima od postojanih kuća i nisu
više nomadi kao što su bili njihovi preci.
Sprovedena je i kolektivizacija. Vodeća privredna
grana u tofalarskim selima je gajenje različitih vrsta životinja
radi njihovog krzna.
Nekada se ovo društvo zasnivalo na jednoj vrsti rodova,
odnosno klanova čija je pripadnost određivana
po muškoj rodbinskoj liniji. Pripadnici tih rodova se nisu
međusobno venčavali. Postojalo je pet klanova koji
su se međusobno dosta razlikovali. Zimi su pravili šatore
od životinjske kože a leti od brezine kore. U novije
vreme i ta praksa je napuštena. Umesto u šatorima, Tofalari
žive u tipičnim ruskim kućama od drveta.
Uglavnom naseljavaju područje četinarske šume,
tj. tajgu u blizini pritoka reke Ob. Nešto su tamnije puti i
niskog rasta. Deo su mongolske vrste. Raseljeni su 1932.
godine kada su stvorena četiri stalna seoska naselja, tj.
kolhoza, kolektivnih poljoprivrednih gazdinstava. U me-
đuvremenu su dobili i svoju teritorijalnu jedinicu (rejon,
po sovjetskoj terminologiji). Kada je reč o veri, praktikuju
šamanizam, po čemu su vrlo slični ostalim narodima koji
naseljavaju ledena prostranstva Sibira. Prošlost, jezik i
tradicija Tofalara još uvek nisu dovoljno istraženi.
O. K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
