TEMA BROJA
Vesna Bosanac
Astronomija danas / Godina 2022.
Niz neočekivanih otkrića
Više pionirskih poduhvata i otkrića naučnika koji decenijama proučavaju zvezde glavna su obeležja protekle „astronomske“ godine. Vanredna saznanja na polju svemirskih istraživanja tokom 2022. dala su pečat toj godini, ocena je brojnih stručnjaka iz celog sveta.
Orbite zvezda oko crne rupe u našoj galaksiji
Ultramoderni teleskopi Evropske organizacije za astronomska istraživanja u južnoj hemisferi (ESO) prikupljali su podatke o okruženju masivne crne rupe u središtu naše galaksije, tokom skoro tri decenije. Najnovija snimanja otkrila su ono što se navodi u Ajnštajnovoj opštoj teoriji relativiteta o kretanju zvezde koja prolazi kroz ekstremno gravitaciono polje u neposrednoj blizini ogromne crne rupe u središtu Mlečnog puta. Nobelova nagrada za fiziku dodeljena je 2020.godine trojici naučnika "za otkriće supermasivnog kompaktnog objekta u središtu naše galaksije".
Svemir se ubrzano kreće
Dva nezavisna tima istraživača ustanovila su, na osnovu posmatranja eksplozije zvezda (koristeći i dva teleskopa ESO), da se širenje Univerzuuma i dalje ubrzava.
Izmerena je i temperatura kosmosa. Precizni instrumenti registrovali su molekule ugljen-monoksida u galaksiji koja je od nas udaljena gotovo 11 milijardi svetlosnih godina, i to prvi put. Otkriće je omogućilo da se najtačnije do sada izmeri temperature kosmosa u nezamislivo davno vreme.
Ogroman planetarni sistem
Astronomi su otkrili sistem od sedam planeta veličine Zemlje, udaljen 40 svetlosnih godina. Uz pomoć teleskopa na našoj planeti i u svemiru, planete su otkrivene dok su prolazile ispred svoje zvezde-roditelja, veoma hladne patuljaste zvezde TRAPPIST-1. Procenjuje se da bi na površinama tri novootkrivene planete mogle postojati velike količine vode, što povećava mogućnost nastanka života na njima. Pomenuti sistem planeta sadrži i najveći broj planeta veličine Zemlje ikada otkriven, kao i najveći broj nebeskih tela koja bi mogla imati površinsku vodu, navodi ESO, međunarodna istraživačka organizacija koju čini 15 zemalja. Sedište ESO je u Nemačkoj (Minhen).
Rad teleskopa “Džejms Veb” (James Webb Space Telescope - JWST)
Najveći optički teleskop u svemiru JWST, obložen zlatom, brzo je nadmašio mogućnosti teleskopa “Habl” (Hubble), otkrivši detalje o nikada ranije viđenim egzoplanetama, najranijim zvezdama u svemiru. Snimio je i najudaljenije galaksije koje su do sada registrovane. JWST, lansiran krajem 2021, poslao je upravljačkom centru NASA seriju dragocenih snimaka u julu 2022.
Sablasni zvuci iz crne rupe
U avgustu 2022, NASA je na svom tviteru za javnost pustila audio-klip sa čudnim, sablasnim zvucima koji potiču iz supermasivne crne rupe u središtu galaktičkog klastera Perseus, koji je više od 250 miliona svetlosnih godina udaljen od Zemlje. Zvuci koji potiču direktno iz centra crne rupe prvi put su bili objavljeni u maju.
Registrovana eksplozija u svemiru, najveća do sada
U oktobru je registrovana kosmička eksplozija koja je verovatno najjača ikada snimljena. Nazvana je "BOAT" (engleska skraćenica za „najsjajnija svih vremena“) i karakteriše je ogromna količina emitovanih gama zraka. Naučnici veruju da će im izuzetno sjajna i snažna erupcija gama zraka pomoći da više saznaju o elementima koji su nastali i bili izbačeni u svemir tokom kolapsa ogromne zvezde.
Tim za proučavanje NLO
Američka agencija za svemirska istraživanja (NASA) najavila je, krajem oktobra, formiranje tima od 16 naučnika koji će devet meseci izučavati neidentifikovane fenomene u vazduhu, ranije poznate kao NLO (neidentifikovani leteći objekti), u cilju nacionalne bezbednosti i bezbednosti u vazduhu. Tim će se usredsrediti na "pojave na nebu koji se ne mogu klasifikovati kao letelice ili poznati prirodni fenomeni".
Vesna Bosanac
Korišćen vebsajt Chron.com,
nezavisni ogranak američkog dnevnog lista
“Hjuston hronikl” (Houston Chronicle)
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
