TEMA BROJA
D. M.
Astronomija danas / Bolji dani za osmatranje
Pogled iz Srbije
Astronomska opservatorija u Beogradu je jedna od najstarijih naučnih institucija u Srbiji (osnovana je 1887. zajedno sa Meteorološkom opservatorijom). Ova naučna institucija sa vrednom tradicijom uspešno se prilagođava novim vremenima i uslovima rada.
Opservatorija na Vidojevici |
Astronomska opservatorija Beograd se nalazi na nadmorskoj visini od 248,6 m, što je i najviša tačka u Beogradu. Za nju je na Zvezdari, između 1929. i 1931, izgrađen kompleks objekata sa upravnom zgradom i paviljonima u kojima je smeštena astronomska oprema. Opservatorija je tada bila prilično daleko od grada, a zemljište koje su ustupile gradske vlasti odgovaralo je astro-klimatskim uslovima. Ipak, svetlosno zagađenje u velegradu, odavno je prepreka za astronomska osmatranja. Teleskopi koji su Astronomsku opservatoriju Beograd svojevremeno učinili jednom od najboljih i najopremljenijih u Evropi, i sami su postali deo naučno-tehničke baštine. To znači da je precizno osmatranje postalo nemoguće.
Opservatorija na Zvezdari |
Od Zvezdare do Vidojevice
Iako je bavljenje teorijskim istraživanjima u oblasti nebeske mehanike, planetologije, dinamičke astronomije, astrofizike, kosmologije, zvezdanih i galaktičkih sistema... izuzetno važno, astronomija bez posmatranja kao da ne postoji. Zvezde se najbolje vide sa visokih planina, pa je tako Astronomska opservatorija Beograd svoju astronomsku stanicu izmestila na Vidojevicu, planinu koja je dvadesetak kilometara udaljena od Prokuplja.
Opservatorija u Novom Sadu |
Sa Vidojevice su astronomska posmatranja još moguća, nebo je dovoljno tamno, nema svetlosnog ili drugog zagađenja, i može se na kvalitetniji način raditi osnovni deo posla kojim se bave astronomi, a to je prikupljanje astronomskih podataka.
Astronomska stanica Vidojevica se nalazi na nadmorskoj visini od 1.155 m. U njoj je 2011. najpre postavljen teleskop čije ogledalo ima prečnik 60 cm. Potom je 2016. instaliran teleskop sa ogledalom prečnika 1,4 m, koji je poneo ime nekadašnjeg direktora Astronomske opservatorije Beograd, Milutina Milankovića. Teleskop koji je prvobitno postavljen u privremeni paviljon sa rolo krovom, danas je smešten u novom paviljonu sa automatizovanom kupolom.
Premda je „Milanković“ najveći teleskop u regionu po prečniku primarnog ogledala, nije tako u evropskim razmerama. Umesto toga, reč je o jednom od najboljih teleskopa u Evropi, kada se uzmu u obzir performanse, preciznost, optički kvalitet, ali i činjenica da je napravljen od najsavremenijih lakih materijala. Robotizovani teleskop sa ogledalom prečnika 1,4 m, koji je dvostruko veći od onog sa kojim su pre toga imali priliku da rade, otvorio je nove mogućnosti za domaće istraživače. Veće ogledalo teleskopa prikuplja i više svetlosti, i opaža slabije vidljive objekte u kosmosu, pa naši astronomi sada i u samoj Srbiji mogu da se uključe u savremene tokove posmatračke astronomije i istražuju najveće tajne kosmosa.
Za to vreme, matična Astronomska opservatorija Beograd privodi kraju radove koji će joj omogućiti da izloži teleskope i uređaje iz tridesetih godina prošlog veka, idući stopama klasičnih opservatorija u velikim evropskim gradovima.
Novosadska astronomska opservatorija
Novosadska astronomska opservatorija na Petrovaradinskoj tvrđavi predstavlja objekat koji omogućava realizaciju posmatračke aktivnosti i obradu dobijenih podataka i fotografija, a nalazi se u zgradi nekadašnje stražare. Objekat Opservatorije se sastoji od prizemlja i mansarde-astronomske posmatračnice. U prizemlju se nalaze manja sala za 25 slušalaca, kancelarija uprave, fotolaboratorija-računski centar, dok je na mansardi smeštena posmatračnica sa pokretnim krovom i astronomskim instrumentima.
Stručne aktivnosti su usredsređene na posmatranje zvezdanih objekata, realizaciju posmatranja i fotografisanja nekih važnijih nebeskih događaja (pomračenja Sunca i Meseca, tranzita planeta, pojave kometa i meteorskih rojeva), odnosno na snimanje i analiziranje Sunčevih spektara. Građanima je omogućeno posmatranje pojava i objekata na nebu, organizuju se kursevi za učenike osnovnih i srednjih škola, predavanja i obuke u vezi sa korišćenjem opreme za astrofotografisanje. |
D. M.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
