TEMA BROJA

Gordana Jovanović

Piramide - tajne i otkrića / S kraja na kraj sveta

S kraja na kraj sveta

Reč piramida se odnosi na piramidalni geometrijski oblik, oblik sa četiri trouglaste strane, ali verovatno mnogi od nas i ne pomisle na geometrijsku figuru već na davno podignute egipatske građevine namenjene za zagrobni život faraona. I ako su egipatske najpoznatije, veliki broj struktura u obliku piramida je, u različito vreme, izgrađen u mnogim drugim zemljama - na primer, u Sudanu, Etiopiji, zapadnoj Aziji, Grčkoj, Kipru, Italiji, Indiji, Tajlandu, Meksiku, Južnoj Americi i na nekim ostrvima Tihog okeana. Postoje i piramidalni oblici za koje naučnici tvrde da su nastali prirodnim putem, tj.  nastali su zahvaljujući geološkim strukturuma koje su planinama dale izgled pravilne piramide. Drugi iznose dokaze da su nastale kao delo ljudskog rada. Takve su, na primer, Rtanjska piramida i Bosanske piramide. Bez obzira na način postanka, zbog njihovog jedinstvenog oblika za sve ih vezuju razne priče, mitovi i legende, a postoje i tumačenja da su delo vanzemaljaca. Svojom veličinom i načinom izgradnje zadivljuju i izazivaju čuđenje ne samo kod običnog čoveka već i kod naučnika različitih profila koji ih proučavaju sa ciljem da ih istraže, opišu i što više saznaju o istoriji drevnih naroda. I ako su građena sa namerom da traju zauvek, mnoga od ovih velelepnih zdanja su vremenom uništena ili zatrpana i pokrivena vegeatcijom. Danas su poznate kao izuzetne turističke atrakcije.

Među do sada najprepoznatljivijim znamenitostima na planeti ističu se egipatske piramide. Samo iz istorije Egipta zna se za više od stotinu piramida, sa stepeničastim ili glatkim stranama. Prva je izgrađena za faraona Zosera, 2680. godine pne, u Sakari. Većina kamena za piramide u Gizi je vađena na samoj visoravni Gize. Nešto krečnjačkog materijala doneto je iz Ture, preko Nila, dok je granit poreklom iz Asuana. Izgrađene su od različitih vrsta stena, a sedimentne sadrže ostatke brojnih beskičmenjaka. Za razliku od egipatskih piramida, srednjoameričke piramide su građene kao hramovi sa masivnim stepenicama kojima se ljudi mogu peti do vrha.
Piramide nisu bile izolovane strukture, već su uvek bile deo arhitektonskog kompleksa sa hramovima, kapelama i grobnicama. U Gizi se nalazi i čuvena Sfinga, masivna statua lava sa ljudskom glavom. Čuvene su piramide u Gizi, Sakari i Dašuru (kriva piramida, crvena piramida). Najpoznatija i najbolje proučena je (Keopsova) piramida, nazvana po faraonu iz Četvrte dinastije koji ju je sagradio između 2575-2465 pne. Kompleks piramida u Gizi se sastoji od tri glavne piramide, pored čuvene Sfinge i male kraljičine piramide. Smeštene su na stenovitom platou na obali Nila, u gradu Gizi, i čuvaju ostatke faraona duže od 4.000 godina. Naučnici procenjuju da su njeni kameni blokovi u proseku teški 2,5 t, a najveći i do 15 t. Sarkofag u Velikoj piramidi kao i komore su isklesane od granita. Oko 8.000 t granita je bilo doneto iz Asuana koji se nalazi na više od 800 km udaljenosti. Najveće granitno kamenje u piramidi, pronađeno iznad „Kraljeve” komore, teško je 25-80 t. Za izgradnju Velike piramide utrošeno je oko 500.000 t maltera. Prvobitno, Velika piramida je bila opremljena kamenom oblogom koja je činila njenu glatku spoljašnju površinu; ono što se danas vidi je osnovna struktura. Oko gornjeg dela piramide još uvek se može videti glatka obloga.

Velike zagonetke

Civilizacija, tehnologija i jezik drevnih graditelja ovih piramida nisu sačuvani. Drevni Egipćani nisu ostavili pisane tragove koji bi nam mogli dati dovoljno podataka o načinu izgradnje piramida. U novije vreme se koriste roboti kako bi se proučila njihova unutrašnjost.  
Faraoni su verovali u bogove, razmišljali o vaskrsenju i postojanju života posle smrti, a moguće je i da su verovali da će u zagrobnom životu oni postati bogovi. Pripremajući se za sledeći život, gradili su hramove bogova i ogromne grobnice u obliku piramida za sebe. Ispunjavali su ih stvarima koje bi svaki svaki vladar želeo da ima u zagrobnom životu. Nedostatak drevnih zapisa otežava pouzdanost zaključivanja o proceduri sahranjivanja, pa se smatra da je kraljevo telo dovezeno čamcem uz Nil do mesta piramide i, verovatno, mumificirano u Hramu doline pre nego što je stavljeno u piramidu radi sahrane.
Velika piramida u Gizi je vrhunsko dostignuće epoha graditelja piramida, i u pogledu veličine i kada je reč o konstrukciji. Tehnike izgradnje i konstrukcije egipatskih piramida su zagonetna tema. Postoje brojne pretpostavke: većina se zasniva na verovanju da su blokovi kamenja isklesani iz kamenoloma dletima koji su zatim vučeni i podizani na svoje mesto. Egipćani su imali bakarne alate kao što su dleta, bušilice i testere, koje su možda korišćene za sečenje relativno mekog kamena. Tvrdi granit, koji se koristio za zidove pogrebne komore i neke od spoljašnjih kućišta je predstavljao veći problem. Radnici su možda koristili abrazivni prah, kao što je pesak, sa bušilicama i testerama. Neslaganja se uglavnom tiču metoda koje se koriste za pomeranje i njihovo postavljanje, naročito kad su u pitanju blokovi teški nekoliko tona.
Bilo je neslaganja oko podataka vezanih za radnu snagu koja je davno korišćena. Grci su dugo verovali da su piramide izgradili robovi. Grčki istoričar Herodit je izvestio, u 5. veku pne, da su mu njegovi egipatski vodiči rekli da je 100.000 ljudi radilo tri meseca godišnje, tokom dvadeset godina, na izgradnji Velike piramide; današnje procene upućuju na znatno manji broj radnika. Arheolozi uglavnom veruju da su Veliku piramidu u Gizi izgradile desetine hiljada zanatlija koji su kampovali u blizini piramida i radili za platu ili za oblik plaćanja poreza dok gradnja nije završena.

Stene i fosili u piramidama

Mnogi od egipatskih spomenika, kao što su Sfinga i Keopsova piramida u Gizi, sadrže stotine hiljada morskih fosila. Samo kod Keopsove piramide, procenjeno je da krečnjaci sa foraminiferima (Nummulites) čine do 40% celokupnog građevinskog kamena, izgrađenog od jednostavnih morskih organizama čije ime znači “mali novčići”. Ove životinje su, u vreme formiranja krečnjaka, tokom eocena, živele na morskom dnu i izlučivale ljušturice u obliku diskova različite veličine. Najvažniji numulit koji se nalazi u krečnjacima piramida je vrsta Nummulites gizehensis. Nakon izgradnje piramide, pod dejstvom erozije, one su ispadale iz krečnjaka pa su se ispred piramida mogle naći sa ostacima drugih kamenih krhotina. Verovalo se da su to okamenjeni ostaci hrane radnika. Veliki oblici su postali poznati kao “novac anđela”, a mali oblici kao “sočiva robova”.

Fosili drugih drevnih morskih organizama (peščani dolari, morske zvezde i dr) takođe su otkriveni u egipatskom krečnjaku nastalom na dnu mora Tetis, koje je od kasne krede do eocena prekrivalo ove terene. To znači da su kamenolomi koji su dali kamen za izgradnju piramida isklesani iz stenskih formacija nastalih 40 miliona godina pre nego što su piramide izgrađene. Na tom prostoru (širine oko 1,5 km) ispod mora, ekološki uslovi su bili optimalni za procvat zajednice Nummulites gizehensis, što je rezultiralo većom proizvodnjom sedimenta nego u susednim sredinama. Pod uticajem oluja došlo je do taloženja sedimenata debljine do 30 m i nagomilavanja ljušturica numulita. Zapažena je rana dijagenetska promena matriksa stena, praćena delimičnom do potpunom dolomitizacijom krečnjačkog matriksa i numulita, što se odrazilo na stepen očuvanosti piramida. 

Uticaj zemljotresa

Sprovedene su brojne studije da objasne način izgradnje priramida, njihovu visinu, orijentaciju, površinu stranica, koliko kamenih blokova je u nju ugrađeno itd. Materijal od kojih su izgrađene su posebna tema proučavanja, ali nedostaju mnogi podaci zbog ukonjenih stena glatkih površina koje su bile smeštene na spoljašnjim stanama. Procenjuje se da je oko 2,3 miliona blokova krečnjaka utrošeno za izgradnju piramide, prosečne težine 2,5 t. Na pojedinim mestima je sačuvan malter. Petrološka istraživanja su pokazalo da je Velika piramida u Gizi izgrađena sa najmanje tri vrste krečnjačkih stena, a različitom veličinom zrna: (1) Mikrit-sparit krečnjak sa karbonatnim cementom i ostacima fosilnih rakova; (2) Mikrit-sparitski krečnjak sa karbonatnim cementom i paralelnim teksturama; (3) Organodetritični krečnjak sa kalcitskim cementom i fragmentima ljušturica mekušaca i numulita.
Područje Abisur (zapadna obala Nila, od juga visoravni Giza do severnog oboda Sakare) predstavlja kompleks od 19 piramida i drugih objekata izgrađenih od 2494 do 2345. godine pne. Kompleks je izgrađen od stena kao što su krečnjak, granit, alabaster i basalt. Glavna piramida je Sahuerova piramida, izgrađena od grubo tesanih blokova krečnjaka vezanih blatnim malterom i obloženih finim belim turanskim krečnjakom. Imao je osnovu od oko 78,5 m i visinu 47 m. To je jedna od malo poznatih, ali teško oštećenih piramida u Egiptu. Kamen za jezgro piramide je donet iz lokalnog kamenoloma, a kućište iz kamenoloma Tura i Masara. Stene iz ovih kamenoloma sastoje se uglavnom od krečnjaka koji sadrži fosile (ehinoidi, globigerinoidi, numuliti, zatim školjke Ostrea elegans, Pecten sp, Lucina mokattamensis), sa raznim primesama kao što su kvarc, oksidi gvožđa (hematit ili getit), razni minerali gline. Prisustvo gline koja bubri u građevinskim materijalima je suštinski problem odgovoran za propadanje i oštećenje piramide, zatim spoljni faktori kao što su uticaj temperaturnih varijacija, kiša, zagađivači, vetar i zemljotresi i njihova interakcija sa unutrašnjim defektima građevinskog materijala. Najvažniji faktor koji je izazvao veliko propadanje Crvene piramide u blizini arheološkog nalazišta Abusir bio je uticaj zemljotresa. Konkretno, 1992. godine u Dašuru se dogodio zemljotres sa procenjenom lokalnom magnitudom od 5,3 M po Rihterovoj skali.

Priča o Teotihuakan-u (Meksičke piramide)

U srednjoj Americi, na udaljenosti od oko 50 km severoistočno od grada Meksiko Sitija, stotinama godina pre nego što su Asteci stigli u Teotihuakan, još jedna kultura je ostavila iza sebe brojne građevine, ali ni njihovi gospodari nisu ostavili nikakva pisana dokumenta. Nije poznato koji je narod ovde živeo niti kojim je jezikom govorio. Postoje razna tumačenja kao i da je ovo bio multietnički grad.
Izgrađen je čitav grad od piramida poznat po nazivu Teotihuakan (na jeziku Asteka znači "Mesto na kojem ljudi postaju bogovi“ ili „Grad bogova“). Od 2018. godine, ime Teotihuakan je ponovo razmatrano od strane stručnjaka, koji sada smatraju da su naziv mesta možda promenili španski kolonizatori u 16. veku i smatraju da je grad nazvan Teohuakan, što znači „Grad sunca“, a ne „Grad bogova“, kako sadašnje ime sugeriše. U periodu od pre oko 100 godine pne do 650 godine ne, bila je to najuticajnija politička, kulturna i ekonomska metropola na američkom kontinentu koju po značaju mnogi upoređuju sa Rimskim carstvom. Veruje se da je Teotihuakan imao veliki uticaj na kasnije doseljenike, kao što su Maje koje su izgradile stotine piramida širom Srednje Amerike, od oko 1000. godine pne do 1500. godine ne, stavljajući u njih razne vrste artefakata. Danas je Teotihuakan popularna turistička destinacija prepuna muzeja.
Asteci su ostatke grada koji su bile hiljadama godina prekriveni rastinjem otkrili tek u 14. veku i dali mu ime Teotihuakan. Za stare Asteke bio je velika zagonetka, ali su ipak verovali da su baš na tom prostoru bogovi stvorili svet. Narod Teotihuakana je prethodio Majama više od pet stotina godina, a Astecima više od hiljadu godina. Ime Piramida Sunca potiče od Asteka, koji su naselili grad Teotihuakan vekovima nakon što je bio napušten. Civilizacija Teotihuakana dostigla je vrhunac oko 200. godine pne, kada je izgrađena ogromna Piramida Sunca. Postojao je kult žrtvovanja životinja i ljudi. Dana se zna da je u Gradu piramida živelo više od 220.000 ljudi jer su pored piramida i svetilišta pronađena i velika naselja u kojima su očigledno živele zanatlije i trgovci. Gradske zanatlije su poznate po veličini zgrada koje su ostavili za sobom i brojnim artefaktima napravljenim od opsidijana, crne vulkanske stene. Ostaci građevina pokazuju da je kvalitet gradnje zavisio od klase stanovništva kome je namenjena. Pojednini hramovi su vremenom uništeni; očuvana drevna zdanja kao što su Piramida Sunca, Piramida Meseca i Hram pernate zmije danas su atrakcija za posetioce iz celog sveta. Glavnu okosnicu činila je "Avenija smrti" koja je počinjala kod Piramide Meseca i vodila pored Piramide Sunca sve do Hrama pernate zmije. Ispod piramide je napravljen tunel koji vodi do pećine ispod centra piramide. Veruje se da je pećina kraljevska grobnica.

Piramida Sunca ima kvadrat sa stranicama od oko 222 x 225 m, što je malo manje od velike egipatske piramide u Gizi. Po visini, Piramida Sunca je niža od Keopsove piramide i iznosi 64,5 m. Piramida je izgrađena sa četiri stepenaste platforme od kamenih blokova omalterisanih krečnim malterom i ofarbanih u crveno i drugim sjajnim bojama sa muralima i motivima. Od nivoa tla do nivoa vrha piramide ima 248 stepenica. Namena Sunčeve piramide je nepoznata, iako arheolozi veruju da je prvobitno imala oltar na vrhu piramide koji je najverovatnije izgrađen u čast bogova. Piramida Sunca, koja je verovatno korišćena kao verski i žrtveni centar, najveća je struktura na tom mestu i treća je po veličini piramida na svetu, posle kasnije nastale Čolule u blizini Puebla, u Meksiku, i Keopsove piramide, u Egiptu. Kada je ovo mesto ponovo otkriveno početkom 20. veka, piramide su izgledale kao brda od kamenih ruševina sa drvećem i vegetacijom.

Obožavanih sedam nivoa

U severnom delu Avenije mrtvih nalazi se Mesečeva piramida, visine od 42 m. Kada se posmatra iz daljine, pomisli se da nije manja od Piramide Sunca. Ipak, Piramida Meseca je za trećinu manja od Piramide Sunca; utisak nastaje zbog izgleda krajolika jer, približavajući se, ne vide se planine iza nje, pa izgleda da je veća nego što jeste. Maje su je obožavale jednako kao i Piramidu Sunca. Ima sedam nivoa izgrađenih jedan iznad drugog; stepenice su strmije.
Mesečeva piramida je jedna od najstarijih građevina na ovoj lokaciji i dugo se sumnjalo da je njen ceremonijalni centar. Na velikom trgu ispred piramide verovatno su polagane žrtve. Istraživanja su pokazala da postoje posmrtni ostaci ljudi i ostaci raznih životinja, očigledno žrtvovanih. Deset ljudskih tela je obezglavljeno, što ukazuje na znake nasilja. Pronađene su i ljudske figure od opsidijana, noževi, privesci i perle od školjki, keramike i dr. Međutim, narod Teotihuakana, za koje se neki arheolozi nisu složili oko imena, nisu ostavili nikakve očigledne ostatke za proučavanje. Hramovi u okruženju nose tajanstvena imena: Palata leptira, Palata jaguara, Palata Kvecalkoatla i druge.

Zmija u vencima od perja

Hram pernate zmije je treća najveća piramida na Teotihuakanu. Piramida je dobila ime po vijugavim zmijama urezanim u njegove strane. Glave zmija su koje okružene vencima od perja, a tela zmija podražavaju elemente nalik na lice; izgledaju kao ukrasi za glavu, sa privescima za nos isklesanim ispod gornje vilice. Ove slike mogu predstavljati krokodila, simbol koji su kasnije Asteci koristili kao kalendarski znak za obeležavanje početka nove ere. Ovo su neki od najranijih poznatih prikaza pernate zmije, često poistovećeni sa mnogo kasnijim bogom Acteka - Kvecalkoatla. Hram pernate zmije je moderno ime građevine; poznat je i kao Hram Kvecalkoatla i kao Piramida pernate zmije. Nalazi se na trgu poznatom kao Citadela, koja se sastoji od petnaest stepenastih platformi. Tu su se obavljali veliki javni rituali koji su se održavali kako bi se umilostivili bogovi, a takođe i kako bi se podsetilo stanovništvo Teotihuakana na božansko pravo vođa da vrše vlast pod okriljem Pernate zmije.

Skulpture na Piramidi pernate zmije

Izgradnja masivnih piramida sa karakterističnim strukturama je bio veoma složen proces. Iako su su građene od materijala različite tvrdoće, bili su tako dobro ukolpljeni i obrađeni da su imali skoro čvrstinu kamena. Građevinski materijali su morali da se nabave, pripreme i donesu u grad. Odabirani su za različite primene na osnovu njihovih svojstava i dostupnosti. Neki su nabavljeni nedaleko od mesta izgradnje piramide (od 10–15 km), u dolini Teotihuakan, kao što su magmatske stene, vulkanski tuf, blato i drvo. Dolina Teotihuakan se nalazi u severoistočnom delu Meksičkog basena, koji je uglavnom vulkanskog porekla „tercijarne“ i kvartarne starosti. To su uglavnom bazaltne stene, kompaktne i škriljaste, i neke andezitske stene koje čine većinu sečenih kamenih blokova, korišćenih za stepeništa i zidanje. Bazalt je bio povoljan zbog male težine, optimalne poroznosti i blizine. Neki materijali su donošeni iz daljih izvora kao što su kreč i andezitske stene. Stene kvadratnog i pravougaonog oblika bile su najčešći građevinski materijal za zgrade, piramide i druge objekte.
Bazaltske i andezitske stene su u velikoj meri korišćene za punjenje i zidanje. Vulkanski tuf je korišćen kao podloga. Bazaltna breča (kombinacija piroklastičnog kamena, bazalta i gline) korišćena je za oblaganje zidova, podova, krovovi i stepenice. Blato je korišćeno za ispunu, cigle, glineni amalgam i cementni materijal. Od kreča se pravio malter koji se nanosio na glineni amalgam i kamene blokove. Drvo (obično bor) je korišćeno za izgradnju krovova, stubova i nadvratnika. Petrografske i rendgenske analize sečenih kamenih blokova korišćenih za gradnju u Teotihuakanu, sugerišu da je većina (> 80%) andezitskih sečenih kamenih blokova doneta iz nelokalnih izvora. Većinu stena su vadile grupe radnika i donosile u grad u vidu davanja poklona.
Razlog propadanja grada i njegove civilizacije je nepoznat. O uzrocima se i dan-danas nagađa. Neki tvrde da je sve bilo posledica neprijateljskog napada, drugi da je došlo do ustanka građana, a ima ih i koji veruju da su stanovnici sami zapalili grad tokom verskog obreda. Neki arheolozi pretpostavljaju da su klimatske promene i teške suše dovele do unutrašnjih nemira koji su možda izazvali uništenje grada.

Piramide u mitovima i legendama

Brojne legende, mitovi, tumačenja i pretpostavlke pokušavaju da objasne ulogu piramida i način njihovog nastanka, pripisujući im magična svojstva. Najviše mitova se odnosi na najveću piramidu u Gizi, poznatu kao Keopsova ili Kufuova piramida. Na primer, ako se ostavi tup nož za brijanje u piramidu, on će se izoštriti! Ili, ako se ostavi hrana, ona se neće raspasti tako brzo kao da je napolju. Najpoznatijia legenda se odnosi na Napoleona Bonapartu, za koga se pričalo da je spavao u Velikoj egipatskoj piramidi u Gizi, tokom vojnih pohoda 1798. godine. Bio je ubeđen da je to počivalište jednog kralja, i smatrao je da ima pravo da sledi njegov primer.
Mitovi i legende, naročito o drevnim narodima, često mogu dati podatke o tome kako su mislili i živeli. Pojedinci pokušavaju da objasne ulogu piramida, načine njihovog nastanka, broj ljudi koji su ih gradili - ali i njihova magična svojstva. U 6. veku ne, sveštenik po imenu Stefan, iz Vizantije, postavio je teoriju da reč piramida potiče od grčkog pyros (piros), što je značilo pšenica. To je delimično bilo tačno, jer se sada veruje da reč piramida potiče od grčke reči koja se koristi za opisivanje vrste pšeničnog kolača, koji je navodno bio piramidalnog oblika. Tek u 16. veku ne, reč piramida je korišćena u svom modernom, geometrijskom smislu. Otprilike u to vreme, konačno je dokazano da su egipatske piramide zapravo pogrebni spomenici i da su drevni kraljevi bili sahranjeni unutra. Tumačenje da je piramida bila ogromno skladište žita postalo je popularno zahvaljujući pričama koje su verski hodočasnici doneli u Evropu. Mnogi od njih su tvrdili da su piramide bile stvarne Josifove žitnice, kao što se spominje u Bibliji.

Svet je nastao u Teotihuakanu?

O piramadima Meksika, drevni narodi Acteka ostavili su zanimljive priče. Jedna od njih se odnosi na nastanak sveta. U potrazi za novim domom, ljudi su naišli na drevni tajanstveni grad za koji ni do danas ne zna ko ga je sagradio niti šta se desilo sa njegovim stanovnicima. Ali Asteci su verovali da je iz ovog grada izašli čitavo ljudsko društvo i sav poredak. I ako nema pisanih tragova o njemu, ovaj nekada slavni grad po religiji, trgovini i zanatstvu, Asteci su nazvali Teotihuakan, što znači „grad bogova“.
Prema legendi Asteka, svet je stvoren i uništen četiri puta pre stvaranja sadašnjeg sveta. Svaki put kada bi svet bio uništen, sunce je brzo nestajalo, a novo sunce je bilo potrebno za stvaranje novog sveta. Prvi svet je bio pod vlašću Teskatlipoka, boga noći. Tokom njegove ere nije bilo ljudi, već rasa vegetarijanskih divova koji su lutali Zemljom. Teskatlipokina vladavina je prekinuta kada je Kecalkotl, bog vetra, postao nezadovoljan kada je video da drugo božanstvo vlada iznad zemlje. Zato je upotrebio svoj štap da sruši Teskatlipoka u more. Ljut zbog toga, Teskatlipoka je skupio snagu i izašao iz vode kao moćni jaguar. Ubrzo su se pored njega pojavili mnogi jaguari, koji su na kraju lovili i ubili sve divove na Zemlji. Tako je nestao prvi svet. Kecalkoatl je potom vladao drugim svetom i, za vreme njegove vladavine, počela su da se pojavljuju ljudska bića. Njegova vladavina je trajala samo 364 godine jer je Teskatlipoka poželeo da se osveti. Koristeći svoje mračne moći da savlada boga vetra, pokrenuo je ogroman uragan koji je odneo Sunce i ljude. Tama je tada prekrila svet, a preživeli su se sakrili u drveće, pretvarajući se na kraju u majmune.
Tlalok, bog kiše, našao je priliku u tami i brzo preuzeo kontrolu nad novim trećim svetom. Kecalkoatl je bio nezadovoljan njegovom vladavinom i poslao je vatrenu kišu koja je ponovo uništila sunce i zemlju. Preživeli koji su se sakrili od vatre postali su preci današnjih pasa, ćurki i leptira. Boginja jezera i okeana, poznata kao Chalchiuhtlicue, vladala je četvrtim suncem i svetom. Ne zna se tačno kako je uništen četvrti svet, ali neki podaci Asteka govore o velikoj poplavi koja je prekrila Zemlju, pretvarajući stanovnike tog sveta u ribe, kitove i druga stvorenja dubokog okeana.
Posle nekog vremena, svi bogovi su se okupili u Teotiuakanu. Zemlja je bila ispunjena tamom i bilo je potrebno novo sunce. Bogovi su takođe odlučili da mesec treba da daje svetlost kada nema Sunca. Bogati bog Tecuciztecatl ponosno je istupio rekavši da bude novo sunce. Ali skromniji bog, Nanahuatzin, takođe se prijavio kao dobrovoljac. Nakon što su se dogovorili da dele Zemlju, njih dvojica su izvršili pripreme da obnove svet. Četiri dana su se molili i postili. Kada su završili, drugi bogovi su zapalili veliku vatru. U svojim raskošnim haljinama, Tecuciztecatl je bacio neke svoje dragocenosti i tamjan, u vatru kao žrtvu. Nanahuacin, koji nije imao bogatstvo da žrtvuje, ponizno je prineo korov natopljen svojom krvlju. Njih dvojica su se zatim polako približili pretećem plamenu vatre. Tecuciztecatl je nameravao da ide prvi, ali ga je oterala vrelina vatre. Prišao mu je ponovo nekoliko puta, ali je bogatog boga sputavao njegov strah. Zatim je Nanahuatzin istupio napred. Zatvorenih očiju i smirenog uma, skočio je u vatru. Pošto je bio zadivljen rivalom, Tecuciztecatl je brzo jurnuo u vatru. Nanahuatzin je tako postao novo sunce, dok je Tecuciztecatl postao mesec. Bogovi su zatim čekali da se razvije novi svet, ali su posle nekog vremena primetili da se ništa ne dešava. Nakon razgovora sa Nanahuacinom, i ostali bogovi su se bacili u vatru, ne bi li ponovo oživeli svet. Nakon što su se svi bogovi žrtvovali, počelo je doba petog sunca, svet je počeo da se razvija i iz Teotihuakana se rodilo ljudsko društvo. Grad je cvetao pod vođama i sveštenicima Teotihuakana, a nakon njihove smrti divovi su izgradili piramide Sunca i Meseca.

Gordana Jovanović

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"